Sözleşmelerden Doğan Davalar
Sözleşmelerden Doğan Davalar: Tanımı, Türleri ve Hukuki Süreç
1. Sözleşmelerden Doğan Davalar Nedir?
Sözleşmelerden doğan davalar, taraflar arasında yapılan sözleşmenin ihlali, eksik ifası veya hükümlerine uyulmaması sonucu açılan hukuki davalardır.
Türk Borçlar Kanunu (TBK) ve ilgili mevzuata göre, bir sözleşme taraflar için bağlayıcıdır ve yerine getirilmediğinde hukuki yaptırımlar doğar.
Bu davalar, bireyler veya şirketler arasında yapılan her türlü sözleşmeden kaynaklanabilir ve genellikle alacak, tazminat, fesih, cayma veya edimlerin yerine getirilmesi gibi konuları kapsar.
2. Sözleşmelerden Doğan Davaların Türleri
Sözleşmelere dayalı davalar, sözleşmenin türüne ve ihlalin niteliğine göre farklı kategorilere ayrılır:
a) Satış Sözleşmelerinden Doğan Davalar
- Satılan malın ayıplı olması nedeniyle tazminat veya bedel iadesi davası
- Satış bedelinin ödenmemesi nedeniyle alacak davası
- Teslim yükümlülüğünün yerine getirilmemesi nedeniyle ifaya zorlama davası
b) Kira Sözleşmelerinden Doğan Davalar
- Kiracının kira bedelini ödememesi nedeniyle tahliye ve alacak davası
- Kiralanan taşınmazın eksik veya kusurlu olması nedeniyle tazminat davası
- Kiracı veya mal sahibinin haksız eylemleri nedeniyle zararın giderilmesi talepleri
c) Hizmet Sözleşmelerinden Doğan Davalar
- İşçinin maaş ve kıdem tazminatının ödenmemesi nedeniyle işçi alacağı davası
- İşverenin sözleşmeye aykırı fesih yapması nedeniyle işe iade davası
- İşçinin yükümlülüklerini yerine getirmemesi nedeniyle işverenin zarar tazmini davası
d) Eser Sözleşmelerinden Doğan Davalar
- Yapılan eserin eksik veya ayıplı olması nedeniyle tazminat veya bedel indirimi davası
- Yüklenicinin işi zamanında teslim etmemesi nedeniyle gecikme tazminatı davası
- Sözleşme gereğince iş sahibinin bedel ödememesi nedeniyle alacak davası
e) Kefalet ve Borç Sözleşmelerinden Doğan Davalar
- Borçlunun ödeme yapmaması nedeniyle kefile başvurma davaları
- Kefaletin sona erdirilmesi veya sınırlandırılması talepleri
- Haksız borçlandırma nedeniyle haksız zenginleşme davaları
3. Sözleşmelerden Doğan Davalarda Hukuki Süreç
Sözleşmeye dayalı davalarda tarafların haklarını korumak ve mağduriyetlerini gidermek amacıyla hukuki süreç işletilir.
Bu süreç genel olarak üç aşamadan oluşur:
a) İhtar ve Arabuluculuk Süreci
- Sözleşmeye aykırılık tespit edildiğinde, öncelikle tarafa ihtarname gönderilir.
- 2019 yılından itibaren bazı davalar için zorunlu arabuluculuk süreci uygulanmaktadır.
b) Dava Açma Aşaması
- Arabuluculuk sürecinde anlaşma sağlanamazsa yetkili mahkemede dava açılır.
- Dava dilekçesi hazırlanarak mahkemeye başvurulur ve dava süreci başlatılır.
c) Yargılama ve Karar Aşaması
- Tarafların sunduğu deliller değerlendirilir.
- Sözleşmenin geçerliliği ve tarafların yükümlülükleri incelenir.
- Mahkeme, sözleşmeye aykırı taraf aleyhine tazminat, ifa veya fesih kararı verebilir.
4. Sözleşmelerden Doğan Davalarda Mahkeme Yetkisi
Davanın türüne göre yetkili mahkeme değişiklik gösterebilir:
| Sözleşme Türü | Yetkili Mahkeme |
|---|---|
| Satış ve alım sözleşmeleri | Asliye Ticaret Mahkemesi / Asliye Hukuk Mahkemesi |
| Kira sözleşmeleri | Sulh Hukuk Mahkemesi |
| İşçi-işveren sözleşmeleri | İş Mahkemesi |
| Eser sözleşmeleri | Asliye Hukuk Mahkemesi / Asliye Ticaret Mahkemesi |
| Kefalet sözleşmeleri | Asliye Hukuk Mahkemesi |
Mahkemeler, sözleşmenin içeriği ve taraflar arasındaki ilişkiye göre karar verir.
5. Sözleşmelerden Doğan Davalarda Tazminat ve Sonuçları
Sözleşmeye aykırılıktan kaynaklanan davalarda taraflar genellikle tazminat talep eder.
Tazminat türleri şunlardır:
- Maddi Tazminat: Sözleşmeye uyulmaması nedeniyle oluşan maddi zararların giderilmesi için talep edilir.
- Manevi Tazminat: Sözleşmenin ihlali nedeniyle kişilik haklarının zarar görmesi halinde talep edilir.
- Cezai Şart Tazminatı: Taraflar sözleşmeye cezai şart koymuşsa, sözleşmeye aykırı davranan taraf bu bedeli ödemek zorunda kalır.
Örneğin, yüklenici bir inşaatı zamanında teslim etmezse, cezai şart kapsamında gecikme tazminatı ödemesi gerekebilir.
6. Sonuç
Sözleşmelerden doğan davalar, tarafların hak ve yükümlülüklerini belirleyen hukuki süreçlerdir.
- Taraflardan biri sözleşmeye uymazsa, diğer taraf hukuki yollara başvurabilir.
- Dava açmadan önce ihtarname ve arabuluculuk süreçleri uygulanabilir.
- Mahkemeler, sözleşmenin geçerliliği, ihlalin niteliği ve tarafların kusur oranını değerlendirerek karar verir.
- Maddi, manevi veya cezai tazminat talepleri söz konusu olabilir.
Sonuç olarak, sözleşmelere aykırılık halinde hukuki yollara başvurmak ve doğru mahkemede dava açmak, tarafların mağduriyetlerini gidermeleri açısından büyük önem taşır
