Online Dolandırıcılık
Online Dolandırıcılık: Türleri, Hukuki Süreçler ve Korunma Yöntemleri
1. Online Dolandırıcılık Nedir?
Online dolandırıcılık, internet ve dijital platformlar kullanılarak gerçekleştirilen hileli eylemlerle bireylerin veya kurumların maddi veya manevi zarar görmesine neden olan suçlardır.
Dolandırıcılar genellikle kimlik bilgilerini, banka hesaplarını veya kredi kartı verilerini ele geçirerek haksız kazanç sağlamayı amaçlar. Online dolandırıcılık, siber suçların en yaygın türlerinden biri olup küresel ölçekte büyük kayıplara yol açmaktadır.
2. Online Dolandırıcılığın Yaygın Türleri
Online dolandırıcılık, suçun işlenme yöntemine ve hedef aldığı kişilere göre farklı kategorilere ayrılır.
| Dolandırıcılık Türü | Tanımı |
|---|---|
| Kimlik Avı (Phishing) | Kullanıcıları sahte e-posta ve sitelerle kandırarak bilgilerini çalma. |
| Kredi Kartı Dolandırıcılığı | Çalıntı veya sahte kart bilgileriyle yapılan alışverişler. |
| Sosyal Medya Dolandırıcılığı | Sahte profiller aracılığıyla para isteme veya sahte kampanyalar düzenleme. |
| Yatırım Dolandırıcılığı | Sahte yatırım fırsatlarıyla kişileri kandırarak para toplama. |
| E-Ticaret Dolandırıcılığı | Sahte alışveriş siteleri kurarak para alıp ürün göndermeme. |
| Kripto Para Dolandırıcılığı | Sahte coinler, ponzi sistemleri veya kimlik avı ile kripto para hırsızlığı. |
| Deepfake Dolandırıcılığı | Yapay zeka ile sahte video ve ses kayıtları oluşturup insanları kandırma. |
| Şantaj ve Fidye Yazılımları (Ransomware) | Bilgisayarlardaki dosyaları şifreleyerek fidye talep etme. |
Örneğin, bir kişi banka adıyla gelen sahte bir e-posta linkine tıklayıp bilgilerini girerse, kimlik avı dolandırıcılığının mağduru olabilir.
3. Online Dolandırıcılıkla İlgili Hukuki Düzenlemeler
Online dolandırıcılık, Türk Ceza Kanunu’nda (TCK) ve uluslararası mevzuatta suç olarak kabul edilmiştir.
A. Türk Ceza Kanunu’nda Online Dolandırıcılık (TCK 158, TCK 157)
- TCK 157: Basit dolandırıcılık suçu (1 ila 5 yıl hapis ve adli para cezası).
- TCK 158: Nitelikli dolandırıcılık suçu (3 ila 10 yıl hapis cezası ve para cezası).
- TCK 243-246: Bilişim sistemlerine yetkisiz giriş, veri çalma veya sahtekarlık.
B. Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (KVKK) ve 5651 Sayılı İnternet Kanunu
- Kişisel verilerin rıza olmadan kullanılması suçtur ve ceza gerektirir.
- İnternet suçlarıyla mücadele kapsamında şikayetler Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’na (BTK) yapılabilir.
C. Uluslararası Hukuk ve Siber Suçlarla Mücadele
- Interpol ve Europol, uluslararası dolandırıcılık vakalarını soruşturur.
- Budapeşte Siber Suçlar Sözleşmesi, sınır ötesi suçlarla mücadelede iş birliğini artırır.
Bu düzenlemeler, dolandırıcıların cezalandırılmasını ve mağdurların haklarının korunmasını sağlamaktadır.
4. Online Dolandırıcılıktan Korunma Yöntemleri
Online dolandırıcılıkla mücadele için bireylerin ve kurumların alabileceği bazı temel önlemler bulunmaktadır.
A. Bireysel Önlemler
✅ Bilinmeyen e-posta ve mesajlardaki linklere tıklamayın.
✅ Güçlü ve farklı şifreler kullanın.
✅ Kredi kartı bilgilerinizi yalnızca güvenilir sitelerde paylaşın.
✅ İki faktörlü kimlik doğrulama (2FA) kullanın.
✅ Sosyal medya hesaplarınızda kişisel bilgilerinizi minimum seviyede paylaşın.
B. Kurumsal Önlemler
✅ Çalışanlara siber güvenlik eğitimi verin.
✅ Güvenlik duvarları ve antivirüs programları kullanın.
✅ E-posta filtreleme sistemleri ile phishing saldırılarını engelleyin.
✅ İç ve dış sistemleri düzenli olarak siber güvenlik testlerinden geçirin.
✅ Tüm işlemleri şifreleme ve güvenlik sertifikalarıyla koruyun.
Bu önlemler, dolandırıcılığa karşı ilk savunma hattınızı oluşturacaktır.
5. Online Dolandırıcılık Mağdurları Ne Yapmalı?
Eğer bir kişi online dolandırıcılığa maruz kalmışsa, aşağıdaki adımları takip etmelidir:
1️⃣ Dolandırıcılığın kanıtlarını toplayın (ekran görüntüleri, e-postalar, mesajlar).
2️⃣ Banka veya kredi kartı işlemlerinizi kontrol edin ve gerekirse kartınızı iptal ettirin.
3️⃣ Polis veya savcılığa suç duyurusunda bulunun.
4️⃣ Eğer dolandırıcı bir web sitesi veya sosyal medya hesabı üzerinden faaliyet gösteriyorsa, BTK veya ilgili platforma şikayet edin.
5️⃣ Hukuki destek almak için bir bilişim hukuku avukatına başvurun.
Bu süreçte, bir avukatın rehberliği mağduriyetin en aza indirilmesini sağlayacaktır.
Sonuç
Online dolandırıcılık giderek artan bir tehdit olup, hem bireyleri hem de kurumları büyük zararlara uğratmaktadır.
- Kimlik avı, kredi kartı dolandırıcılığı, yatırım sahtekarlıkları ve sosyal medya dolandırıcılığı gibi birçok farklı yöntemi bulunmaktadır.
- Türk Ceza Kanunu ve uluslararası düzenlemeler, bu suçları ağır cezalarla karşılamaktadır.
- Dolandırıcılığa karşı alınabilecek teknik ve hukuki önlemler sayesinde bireyler ve işletmeler kendilerini koruyabilir.
- Dolandırıcılık mağdurları hızlı hareket ederek gerekli hukuki süreçleri başlatmalıdır.
Bilinçli ve dikkatli olmak, online dolandırıcılık mağduru olmanızı önlemenin en iyi yoludur
